Slapen in de voormalige huishoudschool

De historie van het onderkomen van het Stayokay hostel aan het Vondelpark in Amsterdam voert langs een aantal belangrijke sociaaleconomische mijlpalen in de 19e en 20e eeuw. Hendrina Scholten-Commelin en jonk­vrouwe Jeltje de Bosch Kemper vonden dat het (aan het eind van de 19e eeuw) afgelopen moest zijn met de onder­drukking van de vrouw. De meeste beroeps­opleidingen richtten zich toch vooral op mannen, waardoor vrouwen al snel richting aanrecht, kinderen en verveling gestuurd werden. De twee startten in 1890 de Amsterdamsche Huishoud­school met als doel: ‘verbetering van de volksvoeding en uitbreiding van de kansen op werk van de vrouw’.

Op de Prinsengracht werd een pand betrokken, maar al snel barstte deze uit zijn voegen en moest gezocht worden naar een ruimere locatie. Nu wilde het toeval dat De Bosch Kemper op het Zandpad, aan het Vondelpark, woonde (nummer 6) en de man van Scholten-Commelin een pied à terre had op Zandpad 2c. De vermogende Scholten kocht er een stuk grond voor de eerste echte Huishoud-school van Nederland. Architect C.B. Posthumus Meyjes (1858-1927) maakte het ontwerp en op 1 mei 1895 opende de Amsterdamsche Huishoud­school haar deuren.

Enkele vakken die werden gedoceerd: naaien, knippen, voedingsleer, huishoud­kunde, wasbehan-deling. Afgestudeerden kregen banen als lerares koken of hulp in de huis­houding. Naast fulltime onderwijs kon men op de school ook parttime cursussen volgen. Zo werden aspirant-koks bij de mariniers naar Amsterdam gestuurd om het kookvak onder de knie te krijgen voordat zij de volle zee op gingen. Later kocht Scholten ook twee panden in de Roemer Visscher­straat aan (tweederde van het huidige ‘C-gebouw’ van Stayokay). Hierin werden de docenten gehuisvest en ontstond gelijk een praktijkruimte waarin de leerlingen van de school het vak huis­houding in de praktijk konden brengen.

In 1969 naderde het einde voor de Huishoud­school aan het Vondelpark. Er werd voor de tweede keer verhuisd en op 21 mei 1970 opende Prinses Beatrix de Amsterdamse Scholengemeenschap ’t Zandpad in de Prinses Irenestraat. Nog een korte periode hadden de Hells Angels de panden aan het Vondel-park als club­huis, maar ook hieraan kwam een einde.

Amsterdam was in die jaren in de ban van flower-power en hippies. Het aantal ‘wild-slapers’ in het Vondelpark stijgt in 1972 tot 85.000. Maatregelen zijn nodig. De Stichting Nederlandse Jeugdherberg Centrale (NJHC) stelde voor om de voormalige Amsterdamse Huishoud­school voor Meisjes, aan het Vondelpark, om te bouwen tot een nieuwe jeugd­herberg. In 1974 wordt toestemming gegeven om het rijks­monument, samen met twee panden aan de Roemer Visscherstraat, te verbouwen. In 2022 is Stayokay Amsterdam Vondelpark een van de drukst bezette vestigingen van Stayokay.

Iedere grote stad in Nederland had eind negentiende, begin twintigste eeuw wel een eigen huishoud­school en iedere, zichzelf respecterende huishoud­school bracht een eigen kookboek... alleen dat van Amsterdam liet nog een tijdjeop zich wachten. Dit kookboek wordt pas uitgebracht in 1910 dankzij mejuffrouw Cornelia Johanna Wannée, een ambitieuze lerares aan de Amsterdamse Huishoud­school. Het 380 pagina’s tellende kookboek blijkt direct een groot succes.

In jaren sinds het kookboek bestaat, wordt het nog altijd wordt het beschouwd als een van de beste basiskookboeken ooit. In 2010 werd het honderd­jarig jubileum van het boek gevierd met een geheel herziene editie en een feestelijke onthulling hiervan in de oude Amsterdamse Huishoudschool.

Wil jij een keer slapen in zo'n historisch gebouw?

Dat zouden we heel leuk vinden! We zijn het hele jaar voor je open om dit historische gebouw en deze prachtige stad te ontdekken.

Bekijk het hostel